Een bijzondere herdenking i.p.v. een crematie of begrafenis
Je lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap; een keuze die bij iedereen wel bekend is. Het is echter een keuze die niet vaak wordt gemaakt. Dankzij lichamen die ter beschikking worden gesteld aan de wetenschap, kunnen studenten het medisch vak leren en kunnen specialisten nieuwe operatietechnieken ontwikkelen.
Als u uw lichaam na uw dood ter beschikking van de wetenschap wilt stellen, dient u bij leven contact op te nemen met een van de Nederlandse universiteiten of met een aan een universiteit verbonden ziekenhuis. Geen van hen zal u kunnen garanderen dat uw lichaam uiteindelijk ook daadwerkelijk wordt geaccepteerd. De vraag of u begraven of gecremeerd wilt worden, is met de keuze terbeschikkingstelling dus niet uit de wereld. Er kan simpelweg een overschot aan lichamen zijn; jaarlijks zijn er circa 500 lichamen nodig. Daarnaast kan worden besloten een lichaam niet te accepteren. Hierbij kan gedacht worden aan besmettelijke ziekten of een ongeluk waardoor het lichaam te ernstig beschadigd is.
Direct na het overlijden moet de universiteit op de hoogte worden gesteld. Zij zullen waarschijnlijk vragen naar informatie over de doodsoorzaak. Vrijwel direct hierna nemen zij een besluit of het lichaam geaccepteerd wordt. Is dat het geval, dan moet het lichaam binnen 24 uur worden binnengebracht bij de universiteit. En dit laatste kan voor de nabestaanden een grote impact hebben omdat ze binnen 24 uur afscheid zullen moeten nemen van de overledene. Belangrijk voor de nabestaanden dus om in deze korte tijdsduur bewust afscheid te nemen van de overledene.
Echter; niet altijd wordt een overledene thuis opgebaard, niet iedereen wil dat een overledene thuis wordt opgebaard, niet altijd is het wenselijk om een overledene na overlijden nog (regelmatig) te zien.
In deze blog vertel ik het verhaal van Piet*.
Piet had er voor gekozen om zijn lichaam beschikbaar te stellen aan de wetenschap na zijn overlijden. Het lijkt alsof het heel anders is hoe je een samenzijn of een afscheid voor iemand organiseert omdat er geen crematie of begrafenis plaatsvindt. In feite is er niets anders. Piet is dan wel niet lijfelijk in een kist aanwezig, maar de vraag is of dat een afscheid of een herdenking heel anders maakt. Ik vind van niet.
Met zorgvuldigheid hebben we een rouwkaart voor Piet gemaakt.
In rust is er toegewerkt naar de dag van de herdenking. Een begrafenis of crematie dient uiterlijk op de 6e werkdag na overlijden plaats te vinden. Omdat we hier geen rekening mee hoefden te houden, was er een vrije keuze in een te plannen datum en dag. Het gezin heeft dit als heel fijn ervaren. Tien dagen na het overlijden van Piet vond de herdenking plaats in de aula van het crematorium; een warme ruimte die ingericht is om afscheid nemen met een grote groep mensen.
Op de plek waar normaliter de kist met de overledene staat, hadden we nu een prachtige herdenkingsplek gemaakt waarin een groot portretschilderij van Piet het centrale middelpunt was. Zijn prachtige portret werd verlicht door kaarsen en samen met de vele bloemen was het een mooi geheel.
We luisterden naar de vele anekdotes die verteld werden door diverse sprekers. Met het kijken naar foto’s werden herinneringen van vroeger opgehaald. In het leven van Piet was muziek belangrijk en daarom vormde muziek een belangrijk aandeel in dit samenzijn. Het voelde voor alle aanwezigen heel natuurlijk hoe deze herdenking gehouden werd. Het was en leek niet anders dan een ander afscheid.
Waar bij een crematie het naaste gezin als laatste afscheid neemt in de aula, verliet het gezin nu als eerste de aula. Er hoefde geen afscheid meer genomen te worden van een lichaam. Zo konden zij iedereen ontvangen bij binnenkomst in de koffiekamer. Daar volgde een informeel samenzijn waar ruimte was om samen een toost uit te brengen op het leven. Op Piet zn leven.
Piet had zijn jas van het leven uitgedaan; in ieders gedachte leeft hij echter voort.
Een belangrijke gedachte voor het gezin.
Niet voor niets stond onderstaand gedicht van Bram Vermeulen op de rouwkaart van Piet.
En als ik dood ben, treur dan niet
Ik ben niet echt dood, moet je weten
Het is mijn lichaam dat ik achterliet
Dood ben ik pas, als jij mij bent vergeten
* Piet is een gefingeerde naam